Op weg naar fundamentele keuzen
Wij hebben u het afgelopen jaar op verschillende momenten meegenomen in de financiële uitdagingen waar wij de komende jaren met elkaar voor staan. Waar wij vorig jaar nog enige ruimte hadden om door u gewenste ontwikkelingen een plaats te geven in de perspectiefnota, is die ruimte er niet meer.
Het door u vastgestelde raadsvoorstel 'Op weg naar Kadernota 2025' van december 2023 is leidend in ons proces richting de meerjarenbegroting 2025. Met de raadsinformatiebrief 'Op weg naar Perspectiefnota 2025' van afgelopen maart bent u geïnformeerd over de actuele stand van zaken én in de knip die we in het traject hebben gezet: in deze perspectiefnota zijn beperkt maatregelen nodig om de begroting voor volgend jaar sluitend te krijgen. Voor de jaren 2026 en verder bereiden wij de komende tien maanden samen met u en de stad een omvangrijk bezuinigingspakket voor in combinatie met lastenverzwaringen. Hierbij zullen wij ook de afloop van incidentele middelen die gekoppeld zijn aan het Politiek Akkoord betrekken. Dit betekent dat u bij de Perspectiefnota 2026 een integraal bezuinigingspakket over de gehele stadsbegroting vaststelt waarbij fundamentele keuzen noodzakelijk zijn.
Voor wat betreft de Perspectiefnota 2025 is in het genoemde raadsvoorstel een aantal stappen beschreven. Een adequaat beeld van onze (toekomstige) financiële situatie is daarbij uiteraard een noodzakelijk startpunt. Daarvoor geldt dat er het afgelopen jaar op allerlei vlakken sprake is geweest van schuivende panelen.
Ten eerste brachten wij de mogelijke financiële consequenties van een groot aantal ontwikkelingen met impact op onze meerjarenbegroting in kaart. Ten tweede waren er ontwikkelingen rondom het zogenaamde 'ravijnjaar' 2026; ook deze zorgden voor een wisselend beeld, waarin nu meer duidelijkheid is gekomen. Ten derde hebben wij - zoals elk jaar - te maken met actuele ontwikkelingen en bijstellingen met impact op de begroting die verderop in deze nota worden toegelicht. Ten vierde zijn we gestart met een traject om tot ombuigingen te komen voor de jaren 2026 en verder.
Financiële consequenties lange termijn ontwikkelingen uit de raadsinformatiebrief
De ontwikkelingen die genoemd zijn in de raadsinformatiebrief 'Voortgang traject op weg naar Perspectiefnota 2025' zijn (bedragen jaarschijf 2028):
- de structurele component van het rekeningresultaat (€ 2 miljoen positief);
- niet geraamde vervangingsinvesteringen voor zover verplicht (€ 1 miljoen negatief);
- de netto effecten van de groei van de stad (€ 1,6 miljoen positief);
- een deel van het Stedin dividend (€ 4 miljoen positief);
- een inschatting van de effecten van de komende Perspectiefnota (hierbij gaat het onder andere om loon- en prijsontwikkelingen; € 5 miljoen negatief).
Landelijk financiële beeld/rijksbeleid
Vrijwel alle gemeenten staan voor grote financiële uitdagingen vanaf 2026 en ook voor Dordrecht geldt dat deze deels te wijten zijn aan rijksbeleid. Wij hebben daarnaast al een tijd te maken met een demissionair kabinet. Dit maakt dat het lange termijn perspectief op oplossingen vanuit Den Haag nog steeds afwezig is. Wel zijn er in de Voorjaarsnota van het Rijk maatregelen voorgesteld, die het beeld voor 2025 voor gemeenten (eenmalig) verslechtert door een uitname uit het Gemeentefonds en structureel verbetert (vanaf 2026) door het afschaffen van de opschalingskorting. Voor Dordrecht betreft dit een bijstelling van ruim € 5 miljoen.
Daarnaast zien we dat het Centraal Planbureau verwacht dat de inflatie in 2025 minder hoog zal zijn dan bij de Decembercirculaire 2023 werd verwacht. De bijbehorende loon- en prijscompensatie die gemeenten hiervoor ontvangen is daarop aangepast en verlaagd. De verlaging voor Dordrecht wordt geschat op ruim € 2 miljoen in 2025. Zodra de Meicirculaire 2024 verschijnt zullen we de effecten van het rijksbeleid definitief doorrekenen.
Financiële strategie
Wat ondanks alle schuivende panelen onveranderd is gebleven, is de inschatting van een jaar geleden dat maatregelen nodig zijn om de gemeentefinanciën op orde te houden. Als we uitzoomen van de losse ontwikkelingen, die soms tot een voordeel en soms tot een nadeel leiden, blijft overeind dat wij momenteel op een te grote voet leven. Het tekort overstijgt vanaf 2026, met ongewijzigd beleid, ruim € 20 miljoen. We staan daarom met elkaar voor de opgave om het komende jaar tot fundamentele keuzen te komen. Dit wordt verder uitgewerkt in het vervolg van het ombuigingstraject.
Vervolg ombuigingen
Bij de Perspectiefnota 2026 moeten we maatregelen nemen om de begroting van 2026 sluitend te krijgen. De komende tijd doorlopen we een traject om tot die maatregelen te komen. In de raadsinformatiebrief op weg naar Perspectiefnota 2025 hebben we gemeld dat u voor de zomer van 2024 de beschikking krijgt over objectieve informatie over hoe voorzieningen in Dordrecht zich verhouden tot die elders in Nederland of relevante benchmarkgemeenten. Wij doen u hierover een raadsinformatiebrief toekomen. In deze raadsinformatiebrief wordt ook meer gedetailleerde informatie opgenomen over hoe het besluitvormings- en participatieproces er in de periode september 2024 – mei 2025 uit gaat zien. Om uw beeld van de financiële situatie te completeren en integraal afwegen mogelijk te maken, doen we u in de genoemde raadsinformatiebrief ook meer informatie toekomen over de mogelijke financiële consequenties van nog niet afgehandelde moties en van raadsvoorstellen die in de bestuurlijke planner zijn opgenomen dan wel zijn toegezegd.